Virus Corona 2019 (Covid 19, Sars Cov 2): Nguyên nhân & triệu chứng

Virus Corona 2019 (Vi rút Corona, Covid-19) gây bệnh viêm phổi cấp ở Vũ Hán là gì? Vì sao vi rút Corona lại lan nhanh thành dịch chỉ trong thời gian ngắn? Phòng ngừa, xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị vi rút dịch Covid-19 bằng cách nào?… là những thắc mắc cần được thông tin chuẩn xác.

Virus Corona là một loại virus chưa từng được ghi nhận trước đây trên con người, nó được đặt tên theo ngữ nghĩa của từ Latin. Vi rút Corona được bao bọc bởi một lớp gai bên ngoài, các tế bào của thụ thể sẽ mở cửa cho vi rút, tương tự như một khóa và một ổ khóa, cho phép virus xâm nhập vào bên trong.

Bắt đầu từ cuối tháng 12/2019, nguồn gốc của virus Corona được xác định là một chợ hải sản ở Hồ Nam, Vũ Hán, Trung Quốc. Loại bệnh được chẩn đoán là viêm phổi lạ hoặc viêm phổi không rõ nguyên nhân. Trong vòng 100 ngày kể từ khi xuất hiện, dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus Corona đã tạo ra các mặc ảnh xung quanh kinh tế, xã hội, thị trường tài chính. Đây là một suy thoái không tưởng tượng trước đó với mức thất nghiệp và nghèo đói cao nhất trong lịch sử.

Tên gọi vi rút CoronaNguồn gốc của từ “corona” là tiếng Latin, có nghĩa là “vương miện” hoặc “hào quang”. Virus này có một lớp gai bên ngoài, được sử dụng để tương tác với tế bào, hoạt động như một cặp chìa khóa và ổ khóa, làm cho virus có thể được xâm nhập vào bên trong.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)Bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi-rút Corona (nCoV) được gọi chính thức là Covid 19. Tên này là viết tắt của coronavirus disease 2019, bao gồm các từ khóa “corona”, “virus”, “disease” (dịch bệnh) và 2019 là năm mà loại virus này xuất hiện.

Tháng 2/2020, Ủy ban quốc tế về phân loại Virus – International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV)Chính phủ đã đặt tên cho giống vi-rút corona mới là Sars-CoV-2. Tên này khác hẳn với tên Covid 19 mà WHO đã đề cập trước đó.

Các nhà khoa học đã thực hiện nghiên cứu và phân lập một chủng Corona virus mới, được WHO tạm gọi là 2019-nCoV có mức độ tương đồng gen của Sars-CoV lên tới 79,5%.

Virus Corona 2019Vi rút của Virus Corona là một loại vi-rút gây ra tình trạng nhiễm trùng trong mũi, xoang hoặc cổ họng. Có tổng cộng 7 loại Virus Corona, trong đó có 4 loại không có tính nguy hiểm bao gồm 229E, NL63, OC43 và HKU1; cũng có 2 loại còn lại là MERS-CoV và SARS-CoV có tính nguy hiểm hơn và nó đã gây ra đại dịch toàn cầu. Bên cạnh đó, còn có một loại Virus Corona mới (màu vàng) có biểu tượng là 2019-nCoV hoặc nCoV, còn được gọi là “Virus Vũ Hán” đã tạo ra một bệnh viêm phổi cấp lên đến nay gây thiệt hại lớn cho hơn 100 triệu người mắc bệnh và hơn 2 triệu người tử vong trên khắp thế giới (*).

Kể từ khi virus Corona xuất hiện, đây là một loại virus mới và con người chưa có miễn dịch, cả miễn dịch chéo trước đó. Virus Corona là một họ virus lớn thường lây nhiễm cho động vật, tuy nhiên, cũng có thể tiến hóa và lây bệnh sang người. Khi virus này nhập vào cơ thể, nó sẽ đi vào trong một số tế bào và chỉ huy bộ máy tế bào để phục vụ cho nó, tạo ra virus mới và lây bệnh cho người khác. Người bị nhiễm 2019-nCoV thường có các triệu chứng như ho, sốt, khó thở, có thể diễn biến thành viêm phổi nặng, suy hô hấp cấp tiến và tử vong; đặc biệt ở những người lớn tuổi, người bị yếu điềm miễn dịch.

Thời gian ủ bệnh của 2019-nCoV là 14 ngày tức là từ lúc nhiễm virus CoronaSau 14 ngày kể từ lúc bệnh lâm sàng xuất hiện, các biện pháp để kiểm soát bệnh đã không còn có khả năng phát hiện được nữa.

Hầu hết các loại virus CoronaVi rút của loại virus gây cảm lạnh có thể được truyền bởi một con đường tương tự như các loại virus khác.

• Người bệnh ho và hắt hơi mà không che miệng, dẫn tới phát tán các giọt nước vào không khí, làm lây lan virus sang người khỏe mạnh.
• Người khỏe mạnh chạm hoặc bắt tay với người có virus Corona khiến virus truyền từ người này sang người khác.
• Người khỏe mạnh tiếp xúc với một bề mặt hoặc vật thể có virus, sau đó đưa tay lên mũi, mắt hoặc miệng của mình.
• Trong những trường hợp hiếm hoi, virus Corona có thể lây lan qua tiếp xúc với phân.

Các nhà khoa học Trung Quốc cho biết, trung bình một bệnh nhân nhiễm virus Corona sẽ lây lan sang 5,5 người khác. Chính vì virus Covid-19Có thể lan truyền rất nhanh từ người này sang người khác, vì vậy nếu cộng đồng dân cư không được trang bị kiến thức về phòng chống bệnh, thì đại dịch có thể xảy ra dễ dàng.

Theo bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng I, TP.HCM, Cố vấn cao cấp Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC, ở nhiệt độ cao bên ngoài cơ thể (trên 20^oC, đặc biệt là trên 25^oÁnh sáng mặt trời, môi trường thoáng mát có thể làm cho virus Corona (2019-nCoV) yếu đi và giảm khả năng lây bệnh của nó. Tuy nhiên, nếu có điều kiện ít ánh sáng, nhiệt độ thấp, độ ẩm cao, không thoáng khí, lạnh thì virus sẽ phát tán và lan truyền nhanh chóng vì đây là điều kiện thuận lợi để nó phát triển.

Giống như các loại virus khác, virus Sars Cov 2Tiến hành thâm nhập sâu vào bên trong của tế bào, chuyển hóa tế bào thành cỗ máy nhân bản và làm cho số lượng virus Sars Cov 2 tăng lên nhiều lần. Nếu thành công, lượng virus và bệnh tật này sẽ đủ lớn để gây phá hệ miễn dịch, làm cho cơ thể không còn đủ sức đề kháng và bị nhiễm bệnh.

Virus Sars Cov 2 có dạng hình cầu, đường kính xấp xỉ 125 nanomet. Cấu trúc của nó được thứ tự từ trong ra ngoài như sau:

• Lõi acid Nucleic: Đây là bộ gen của virus với kích thước 26-32 kilobase, đây là kích thước lớn nhất trong số các loại virus ARN. Lõi acid Nucleic chứa sợi ARN đơn dương (sợi phân tử polyme có vai trò sinh học trong mã hóa, dịch mã, điều hòa, và biểu hiện của gen), giúp virus tiến hành nhân bản nhanh hơn.
• Vỏ Protein: Lớp vỏ này đóng vai trò bảo vệ, được bao bọc bên ngoài bộ gen.
• Lớp vỏ ngoài: Vỏ ngoài bao gồm lớp kép lipit và protein, bên trên có lớp gai protein thực hiện các nhiệm vụ của kháng nguyên, giúp virus xâm nhập vào các tế bào dễ dàng.

Nội dung của gen của virus corona là một bộ gen lớn nhất trong các loại virus RNA, bao gồm các vùng như vùng 5’UTR, khung đọc mở, vùng 3’UTR và cuối cùng là đuôi-poly (A).

Có 4 protein cấu trúc bền bỉ trên các CoV là protein (S), protein màng (M), protein vỏ (E) và nucleocapsid (N) protein. Trong số đó, Protein S có nhiệm vụ gắn kết với tế bào vật chủ và là yếu tố kích hoạt virus để tấn công tế bào. Các protein M, E và N là một phần của nucleocapsid của các hạt virus.

Dựa trên các nghiên cứu, có thể thấy rằng bộ gen của virus corona có một số đặc điểm tương đồng nhau.

• Tương đồng 50% mã gen so với chủng virus MERS-CoV;
• Tương đồng 79,5% mã gen so với chủng virus SARS-CoV;
• Tương đồng 96% mã gen so với chủng virus Corona được phát hiện trong dơi, đặc biệt là dơi móng ngựa;
• Tương đồng 99% mã gen so với chủng virus Corona có trong loài Tê tê.

Khi phân tích vi rút Corona, các nhà khoa học phát hiện ra rằng vi rút Corona có liên quan đến virus gây bệnh SARS phát sinh năm 2003, có mức độ tương đồng lên đến 94.6% các chuỗi axit amin.

Vi rút Corona có một gen quan trọng là RdRp (RNA phụ thuộc RNA polymerase) có độ bảo tồn cao. Nó được sử dụng để phát hiện vi rút Corona.

Xem thêm: Biến thể Delta

Vi rút corona được phát hiện tại cả động vật và người. Một số biến thể virus corona có thể gây ra cảm lạnh thường gặp hoặc các bệnh nặng hơn như Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS) hoặc Hội chứng Hô hấp cấp tính (SARS). Trong khi đó, một loại corona virus mới chưa bao giờ được phân loại trước đây đã được phát hiện.

Vi rút mới được gọi là 2019-nCoV đã được phát hiện khi dịch bệnh bùng phát ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc vào tháng 12/2019. Đại dịch viêm đường hô hấp cấp của virus corona của nó đã lây lan trên 215 quốc gia, gây ra hàng chục triệu ca mắc bệnh và hàng triệu người tử vong trên khắp thế giới và vẫn chưa có dấu hiệu “hạ nhiệt”.

Một người nhiễm virus Corona có thể xuất hiện các triệu chứng đầu tiên sau thời gian ủ bệnh khoảng 2-14 ngày, trung bình là 5 ngày. Trong thời gian ủ bệnh, virus vẫn có thể lây truyền gây nhiễm bệnh. VNVC đã chuẩn bị sẵn 1 bài viết về thời gian ủ bệnh virus Corona

Bác sĩ Trương Hữu Khanh cảnh báo rằng: Virus Corona chủng 2019-nCoV là một bệnh lý đặc biệt nguy hiểm đối với những người có hệ miễn dịch yếu, người lớn tuổi, trẻ em, hay các bệnh lý nền mãn tính như bệnh tim, bệnh phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch, béo phì, đái tháo đường… Người trong những đối tượng này có thể bị lây nhiễm cao, trị liệu cũng khó khăn hơn do bệnh diễn biến nhanh và có tính nguy hiểm cao đối với cuộc sống. Đặc biệt, trong các phụ nữ có thai thì virus Corona cũng cực kỳ nguy hiểm và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Mức độ nguy hiểm này tương đương như dịch bệnh MERS năm 2014.

Như những chủng virus Corona MERS-CoV, SARS-CoV, 2019-nCoV, hàng loạt bệnh đường hô hấp cấp được gây ra từ những loại virus này có các triệu chứng nguy hiểm bao gồm sốt cao, đau đầu, ho, khó thở và thường dẫn đến viêm phổi. Nếu không được điều trị sớm, các bệnh nhân có thể mắc các bệnh nặng hơn như suy yếu nội tạng và gây ra tử vong. Thời gian ủ bệnh thông thường từ 2-10 ngày.

Xem clip: Cách nhận biết sớm nhất triệu chứng do virus Corona gây ra

Theo các bằng chứng và độ cường độ kháng thì từng người trong số những người bị nhiễm virus Corona có những triệu chứng khác nhau, mỗi cá nhân sẽ khác biệt. Tuy nhiên, những biểu hiện này thường xuất hiện trong vòng 2 – 14 ngày. Vì vậy, mỗi khi có những dấu hiệu giống như có thể là dấu hiệu của bệnh, người bệnh nên đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và chẩn đoán ngay.

Ngày 1 đến ngày 3:

• Dấu hiệu giống bệnh cảm thông thường.
• Viêm họng nhẹ, không sốt, không mệt mỏi.
• Ăn uống và hoạt động bình thường.

Ngày 4:

• Cổ họng bắt đầu đau nhẹ, người lờ đờ.
• Bắt đầu khan tiếng.
• Nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ.
• Đau đầu nhẹ, tiêu chảy nhẹ.
• Bắt đầu chán ăn.

Ngày 5:

• Đau họng nhiều hơn, khan tiếng nhiều hơn.
• Nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ
• Cơ thể mệt mỏi, đau nhức các khớp xương.

Ngày 6:

• Triệu chứng của virus Corona 2019 là bắt đầu sốt nhẹ.
• Ho có đàm hoặc ho khan không đàm.
• Đau họng nhiều hơn, đau khi nuốt nước bọt, khi ăn hoặc nói.
• Cơ thể mệt mỏi, buồn nôn.
• Tiêu chảy, có thể nôn ói.
• Lưng hoặc ngón tay đau nhức.

Ngày 7:

• Sốt cao dưới 38^o.
• Ho nhiều hơn, đàm nhiều hơn.
• Toàn thân đau nhức.
• Khó thở.
• Tiêu chảy và nôn ói nhiều hơn.

Ngày 8:

• Sốt khoảng trên dưới 38^o.
• Khó thở, hơi thở khò khè, nặng lồng ngực.
• Ho liên tục, đàm nhiều, tắt tiếng.
• Đau khớp xương, đau đầu, đau lưng.

Ngày 9:

• Các tình trạng như sốt, ho, khó thở, nặng lồng ngực… trở nên nặng nề hơn.

Vi rút CoronaThường bị nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh cúm thông thường, cần nhớ rằng những người bị bệnh đều chỉ có hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mũi. Tuy nhiên, Covid 19 có những biểu hiện khác như ho, ho khan, ho dai dẳng, sốt… nhưng không có sổ mũi.

Theo cảnh báo từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ)Khi mắc bệnh Covid 19, các dấu hiệu có thể xuất hiện sau 2 đến 14 ngày sau khi tiếp xúc với virus corona mới. Do đó, các triệu chứng đầu tiên để phát hiện bệnh là:

• Sốt: Sốt là dấu hiệu nhận biết corona đầu tiên. Hầu hết trẻ em và người lớn sẽ được xác định là sốt khi nhiệt độ vượt mức 38^oC. Các chuyên gia khuyến cáo, bệnh nhân không nên dựa vào nhiệt độ đo buổi sáng vì sốt do virus thường khiến thân nhiệt tăng vào cuối buổi chiều và đầu buổi tối.
• Ho khan: Ho là một triệu chứng Covid 19 sớm và phổ biến nhất. Ho do Covid 19 gây ra sẽ không thể điều trị dứt điểm khi uống thuốc ho thông thường.
• Mệt mỏi: Mệt mỏi, kiệt sức, đau nhức cơ thể là biểu hiện Covid 19 sớm. Nghiên cứu của WHO cho thấy, khoảng 40% trong số gần 6.000 người mắc bệnh trải qua giai đoạn mệt mỏi. Trạng thái này thậm chí còn kéo dài ngay sau khi Covid 19 kết thúc một vài tuần.

Sau thời gian ủ bệnh (trong khoảng từ 2 đến 14 ngày), các triệu chứng nhiễm Covid 19 bắt đầu xuất hiện như ho khan và sốt nhẹ. Sốt được xác định nghi ngờ Covid 19 là từ 38,1^oC – 39^oC hay 100,5^oF – 102,1^oF cũng được liên kết với các giảm sức mạnh của các hệ thống cảm giác, như điều chỉnh khả năng phát hiện âm thanh, hình ảnh và mùi.

Bệnh nhân sẽ được điều trị tại nhà nếu các triệu chứng ở mức độ nhẹ hoặc trung bình và tự khỏi trong 1 tuần. Kể từ đó, khoảng 10% người bệnh vẫn còn một số biểu hiện như sốt, mệt mỏi, ho, tiêu chảy… vào tuần thứ hai. Nếu triệu chứng đó kéo dài với sự phát triển của nhiều biểu hiện nặng hơn, bệnh nhân sẽ cần phải nhập viện, hồi sức nhanh chóng và thở máy xâm lấn. Diễn biến của Covid 19 không thể dễ dàng dự đoán được, đặc biệt là ở bệnh nhân cao tuổi và các bệnh nền đi kèm. Các dấu hiệu lâm sàng có thể thay đổi từ hoàn toàn không có triệu chứng đến triệu chứng nặng và tử vong.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 5% bệnh nhân mắc bệnh Corona virus có triệu chứng nghẹt mũi. Đây không phải là biểu hiện phổ biến nhất của bệnh, nhưng đây là triệu chứng dễ dẫn đến sự nhầm lẫn với cảm lạnh và cúm. Trên thực tế, nhiều dấu hiệu Covid 19 tương tự với cúm, như đau đầu, đau nhức cơ thể, mệt mỏi. Một số triệu chứng khác có thể là cảm lạnh hoặc dị ứng, như đau họng, ho, sốt và nghẹt mũi.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong số 55.924 người bị Covid 19 được theo dõi, hơn 33% các bệnh nhân bị biểu hiện ho ra đờm, chất nhầy dày tạo ra từ phổi. Triệu chứng ho của Covid 19 không chỉ là ngứa cổ họng gây hắng giọng, hay do kích thích, mà còn bao gồm vùng ức và các ống phế quản bị viêm gây ra cơn đau khổ.

Một người nhiễm virus CoronaSau khi bị nhiễm, thời gian ủ bệnh thường diễn ra trong khoảng từ 2 đến 14 ngày, với thời gian trung bình là 5 ngày. Trong quá trình ủ bệnh này, virus vẫn có thể lây bệnh cho người khác. Vì thế, cần thực hiện đúng các biện pháp phòng dịch bệnh theo hướng dẫn của Bộ Y tế để giảm thiểu nguy cơ lây truyền nhiễm.

Người nhiễm Corona virus không triệu chứngNgười mang trong cơ thể mầm bệnh Covid 19 vẫn có thể khỏe mạnh hoặc đã bị nhiễm nhưng không có triệu chứng hay dấu hiệu bất thường nào.

Nguyên nhân là do cơ thể có sức đề kháng cao đã không cho virus phát triển và tổng hợp, hoặc số lượng vi sinh vật xâm nhập vào cơ thể không đủ để gây bệnh, khiến người bệnh không bị những triệu chứng của bệnh. Trong trường hợp này, người bệnh không bị triệu chứng bệnh, tuy nhiên, nếu do một lý do nào đó khiến sức đề kháng suy giảm, virus sẽ tấn công cơ thể nhanh chóng và gây bệnh.

Người bệnh không triệu chứng có thể làm gia tăng nguy hiểm cho môi trường xung quanh, bởi vì những gì họ đào thải ra khỏi cơ thể có thể làm lan tỏa bệnh nguy hiểm đến những người khác, có thể dẫn đến bùng phát thành dịch.

Theo các nhà nghiên cứu, da nổi mẩn là một trong những biểu hiện phổ biến và không thể bỏ qua để nhận biết virus SARS-CoV-2. Các biểu hiện ngoài da của bệnh nhân nhiễm COVID-19 rất đa dạng, bao gồm:

• Ngón chân, ngón tay bị cước;
• Chàm ở vùng cổ và ngực; chàm miệng;
• Phát ban sần, nổi mụn nước;
• Mề đay,…

Nhiều thương tích đều tự điều trị trong vòng 10 ngày, trong đó 5 biểu hiện được chú ý và phổ biến nhất là:

• Phát ban sần (47%).
• Mề đay (19%).
• Ngón chân COVID-19 (19%).
• Phản ứng mụn nước hoặc dạng thuỷ đậu (9%).