Xét nghiệm PCR là xét nghiệm gì?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tung Hoành- Khoa Hồi sức – Cấp cứu – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Xét nghiệm PCR (Polemerase Chain Reaction, phản ứng chuỗi polymerase) được cho là xét nghiệm có giá trị rất cao và được thực hiện từ trong giai đoạn sớm. Đây là một phương pháp xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu rất cao.

Xét nghiệm PCR, còn gọi là xét nghiệm sinh học phân tử, là một kỹ thuật để tạo ra một lượng lớn bản sao DNA mục tiêu trong ống nghiệm từ các chu kỳ nhiệt. Năm 1985, nhà khoa học người Mỹ Kary Mullis đã phát minh ra kỹ thuật này.

Xét nghiệm PCR là một công nghệ sinh học đáng quan trọng vì phản ứng rất nhạy và có thể cho ra kết quả đặc hiệu. Kết quả xét nghiệm thường cao độ chính xác. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào trình độ của người thực hiện, các thiết bị và quản lý chất lượng. Do đó, kết quả có thể khác nhau tùy theo từng địa điểm, có những nơi có độ nhạy và chính xác cao, còn nơi khác thì không đạt được độ nhạy tương đương.

Hiện nay, xét nghiệm PCR ngày càng được dùng rộng rãi vì eficacy cao nhưng lại đắt hơn nhiều so với những xét nghiệm thông thường khác. Hóa chất để làm phản ứng phải nhập ngoại và mua với giá cao, cùng với thiết bị để làm xét nghiệm PCR cũng có giá lên đến vài chục ngàn USD/máy. Mỗi lần xét nghiệm bệnh phẩm, người dùng phải chi trả 8-10 USD.

Hôm nay, xét nghiệm PCR đã được áp dụng rộng rãi trong y học. Phương pháp này thường được sử dụng để phát hiện ra các dấu hiệu của bệnh tật, liên quan đến các loại virus mà các phương pháp xét nghiệm bình thường không thể dễ dàng làm được. Cụ thể hơn, việc sử dụng xét nghiệm sinh học phân tử sẽ giúp chúng ta chẩn đoán chính xác các bệnh như:

• Phát hiện các tác nhân không thể nuôi cấy thường quy: như các virus (viêm gan B, viêm gan C, Dengue, HIV, Herpes, CMV, EBV, HPV, virus SARS, H5N1…), các vi khuẩn (Chlamydia, Legionella, Mycoplasma, Treponema pallidum…).
• Phát hiện các vi khuẩn lậu (Chlamydia, Legionella, Mycoplasma, Treponema pallidum…).
• Phát hiện các tác nhân nuôi cấy thất bại vì có mặt rất ít trong bệnh phẩm, đã bị điều trị kháng sinh trước đó (vd: Lao thất bại nuôi cấy, viêm màng não mủ mất đầu…).
• Phát hiện virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết.
• Phát hiện mầm mống của bệnh ung thư (tìm HPV trong ung thư cổ tử cung, phát hiện gen APC trong ung thư đại tràng, gen BRCA1 – BRCA2 trong ung thư vú, gen TPMT trong bệnh bạch cầu trẻ em, gen Rb-105 trong u nguyên bào lưới, gen NF-1,2 trong u xơ thần kinh, gen IgH và TCRy trong u lympho không Hodgkin…)
• Nghiên cứu về hệ kháng nguyên bạch cầu người (HLA, human lymphocyte antigen)…
• Phát hiện các chủng vi khuẩn kháng thuốc như S.aureus – MRSA, các vi khuẩn sinh ESBL hoặc betalactamase, carbapenemase…)
• Xác định độc tố của vi sinh vật: Tiểu đơn vị A của độc tố ruột không chịu nhiệt của Escherichia coli.
• Trong công nghệ sinh học, xét nghiệm sinh học phân tử được sử dụng trong việc lập bản đồ gen, phát hiện gen, dòng hoá gen, giải mã trình tự ADN…

3.1. Ưu điểm

Kỹ thuật xét nghiệm PCR có những lợi ích nổi bật hơn so với những phương pháp xét nghiệm khác, chẳng hạn như:

• Cho kết quả xét nghiệm nhanh, thường không quá 5 giờ kể từ khi bắt đầu làm xét nghiệm.
• Phát hiện được các tác nhân vi sinh vật gây bệnh mà phòng thí nghiệm lâm sàng không có khả năng phát hiện với các xét nghiệm vi sinh hay miễn dịch truyền thống như các tác nhân virus (HCV, HBV, HPV…)
• Xét nghiệm sinh học phân tử cho phép xác định được những tác nhân vi sinh không thể triển khai nuôi cấy được tại phòng thí nghiệm lâm sàng vì khả năng gây dịch cao (H5N1) hay khó nuôi cấy (C. trachomatis, L.pneumophila), hay có mặt rất ít trong bệnh phẩm ( tuberculosis trong lao ngoài phổi, tác nhân viêm màng não mủ cụt đầu…), hay là các tác nhân có thể nuôi cấy được nhưng thời gian có kết quả chung cuộc quá lâu (M. tuberculosis).
• Xét nghiệm PCR còn có thể cho ra kết quả định lượng chính xác số bản copies virus/ 1 ml máu. Từ đó hỗ trợ rất đắc lực cho bác sĩ đánh giá được hiệu quả điều trị, cũng như tiên lượng giai đoạn bệnh.
• Phát hiện các đột biến gen gây ung thư, gây các bệnh di truyền khác…nhằm có biện pháp phòng ngừa bệnh.
• Xác định mối quan hệ huyết thống giữa những cá thể khác nhau.

3.2. Nhược điểm

• Xét nghiệm PCR rất khó thực hiện được một cách chuẩn mực tại các phòng thí nghiệm lâm sàng.
• Giá thành của xét nghiệm PCR khá cao.
• Xét nghiệm PCR đòi hỏi trình độ của kỹ thuật viên, bác sĩ phải là người có trình độ chuyên môn cao.
• Đòi hỏi trang thiết bị, máy móc kỹ thuật hiện đại.

Bệnh viện Đa Khoa Quốc Tế Vinmec không chỉ đảm bảo chất lượng dịch vụ chuyên môn với đội ngũ bác sĩ và hệ thống trang thiết bị hiện đại, mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh hiện đại, lịch sự, an toàn, và đảm bảo tiệt trùng tối đa. Khách hàng có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm khi thực hiện tại đây.