Bị mất khứu giác là gì?

Thuật ngữ “Anosmia- bị mất khứu giác” đề cập đến tình trạng mất khứu giác hoàn toàn. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm. Nó cũng có thể được gây ra bởi polyp mũi hoặc các tắc nghẽn khác. Mất khứu giác cũng là một triệu chứng phổ biến của COVID-19. Hãy cùng đọc thêm bài viết dưới đây để hiểu hơn về bị mất khứu giác là gì.

Mỗi ngày, khoảng 23.040 lần chúng ta hít thở và di chuyển tới 134 mét khối không khí. Mỗi lần hít thở, chúng ta mất khoảng năm giây, trong đó có hai giây hít vào và ba giây thở ra. Trong khoảng thời gian này, các phân tử mùi được lan truyền trong toàn bộ hệ thống của chúng ta. Khi hít vào và thở ra, chúng ta có thể nhận ra được mùi thơm và mùi hôi.

Khứu giác của mỗi người được bộ não điều khiển bởi một quá trình nhất định như sau. Khi một chất gây mùi có trong không khí, chất này sẽ được hấp thụ bởi lớp niêm mạc ở các bức tường của lối đi trên. Tế bào thần kinh nằm dưới lớp niêm mạc và nhạy cảm với các chất khác nhau. Khi một tế bào thần kinh được kích hoạt bởi sự hiện diện của các phân tử chất trong lớp niêm mạc, nó sẽ gửi tín hiệu đến não mà não giải thích là mùi. Hầu hết các mùi là vật liệu tổng hợp, lấy tín hiệu của một số tế bào khác nhau phản ứng với các chất khác nhau và giải thích những tín hiệu đó như một mùi cụ thể. Ví dụ, mùi khói có thể liên quan đến hàng chục tạp chất trong không khí, những sự kết hợp của chúng được bộ não phân tích và hiểu là khói. Bất cứ điều gì cản trở các quá trình này, chẳng hạn như nghẹt mũiTất cả các tình trạng như tắc mũi, tổn thương tế bào thần kinh, khối u não và chấn thương đầu đều có thể gây ra sự mất khứu giác.

Khả năng ngửi cũng ảnh hưởng đến khả năng nếm của chúng ta. Nếu không có khứu giác, thì vị giácKhi bạn thử nhận ra một số hương vị nhất định, điều đó có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bạn.

Anosmia thường là do mũi bị sưng tấy hoặc tắc nghẽn, gây ra việc không thể bốc được mùi hôi lên đỉnh mũi. Hệ thống truyền tín hiệu từ mũi đến não cũng có thể gặp phải vấn đề gây ra tình trạng mất khứu giác.

Những yếu tố nào làm cho người ta gặp phải các triệu chứng mất khứu giác là những gì được liệt kê dưới đây.

* Kích ứng màng nhầy trong mũi

• Viêm xoang
• Cảm lạnh thông thường
• Hút thuốc
• Bệnh cúm
• Dị ứng (viêm mũi dị ứng)
• Tắc nghẽn mãn tính không liên quan đến dị ứng (viêm mũi không dị ứng)

Nguyên nhân cảm lạnh là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra khứu giác mất một phần hoặc tạm thời, chiếm tới 40% tổng số trường hợp. Trong những trường hợp này, simptom anosmia sẽ tự biến mất sau một thời gian.

* Tắc nghẽn đường mũi

Khi có vật gây cản trở luồng không khí vào mũi, tình trạng mất khứu giác có thể xảy ra. Những vật gây cản trở này có thể bao gồm:

• Khối u
• Polyp mũi
• Dị dạng xương bên trong hốc mũi hoặc vách ngăn mũi từ bẩm sinh

* Tổn thương não hoặc thần kinh

Các thực thể bên trong mũi gửi thông tin qua các dây thần kinh đến não. Khi bất kỳ phần nào của con đường này bị hỏng, sẽ dẫn đến mất khứu giác. Các nguyên nhân có thể bao gồm:

• Tuổi già
• Bệnh Alzheimer
• U não
• Bệnh Huntington
• Vấn đề nội tiết tố
• Tuyến giáp thấp
• Do tác dụng phụ của một số loại thuốc như kháng sinh hay thuốc huyết áp
• Bệnh đa xơ cứng
• Bệnh Parkinson
• Tâm thần phân liệt
• Bệnh động kinh
• Bệnh tiểu đường
• Do tiếp xúc với hóa chất gây bỏng niêm mạc mũi của bạn
• Chấn thương não hoặc đầu
• Phẫu thuật não
• Suy dinh dưỡng, thiếu hụt lượng vitamin cần thiết cho cơ thể
• Hội chứng Kallmann
• Hội chứng suy vỏ thượng thận
• Tai biến mạch máu não
• Hội chứng Cushing
• Suy giáp
• Hội chứng Sjogren
• Lupus ban đỏ hệ thống
• Khối u não, xoang hang hoặc mũi
• Hội chứng Turner
• Xạ trị
• Nghiện rượu lâu năm
• Bị đánh vào vùng mũi

Những người có thể gặp phải trường hợp hiếm hoi là không có khứu giác do di truyền. Đây được gọi là mất khứu giác bẩm sinh.

* Đặc biệt

Mất khứu giác có thể là một trong những biểu hiện của bệnh COVID-19. Nếu mất khứu giác kèm theo sốt cao trên 38 độ, cùng với đau ngực, khó thở thì khả năng là bạn đã bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Do vậy, trong thời gian dịch bệnh đang lây lan như thời điểm hiện tại, nếu bạn bị mất khứu giác thì tốt nhất là bạn làm xét nghiệm Anti COVID nhanh chóng.

Những người bị chứng anosmia có thể gặp phải sự mất từng bước hay mất một cách đột ngột. Trước khi bị mất mùi toàn bộ, bạn có thể cảm nhận những mùi hương thường gặp khác nhau.

Nếu bạn gặp cảm giác mất khứu giác mà không thể gắn với cảm lạnh, dị ứng hoặc tình trạng không thuyên giảm sau 1-2 tuần, hãy nói chuyện với bác sĩ của mình. Bác sĩ sẽ dùng một thiết bị để quan sát bên trong mũi của bạn để kiểm tra xem có khối u hoặc các bệnh nhiễm trùng gây ra suy giảm khả năng ngửi của bạn hay không.

Để xác định mất khứu giác thì rất khó khăn. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về những dấu hiệu hiện tại, sẽ khám mũi, khám sức khỏe toàn thân và thực hiện thăm dò tiền sử bệnh tật của bạn.

Người bệnh có thể đặt câu hỏi về thời điểm vấn đề bắt đầu và xác định xem có phải tất cả hay chỉ một số loại mùi bị ảnh hưởng. Họ cũng có thể nếu không thể nếm thức ăn hay không. Tùy thuộc vào các triệu chứng và quá trình khám bệnh của bạn, bác sĩ cũng có thể thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm.

• Chụp CT não để tìm tổn thương nếu có
• Chụp MRI, sử dụng sóng vô tuyến và nam châm để xem não
• Chụp X-quang hộp sọ
• Nội soi mũi để có được cái nhìn bao quát nhất về các bộ phận bên trong mũi của bạn
• Test nhanh COVID-19 nếu cần

Người bị tổn thương trong khứu giác có thể không còn hứng thú với những món ăn và đồ uống bình thường, điều này có thể dẫn đến sự suy dinh dưỡng và giảm cân.

Những người bị anosmia nên đặt hệ thống cảnh báo khói trong nhà họ. Họ cũng nên cẩn thận với việc lưu trữ thực phẩm và sử dụng nhiên liệu không khí bởi vì họ có thể gặp khó khăn để nhận ra thực phẩm bị hư hỏng hoặc rò rỉ khí gas.

• Ghi nhãn đúng cách cho thực phẩm có ngày hết hạn
• Đọc nhãn trên các chai đựng hóa chất như chất tẩy rửa nhà bếp và thuốc diệt côn trùng
• Sử dụng thiết bị điện thay vì dùng sản phẩm có khí ga

Những tình trạng gây ảnh hưởng đến khứu giác của bạn có thể được điều trị nhưng điều này phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng của bạn.

Nếu bạn bị cảm lạnh, dị ứng hay nhiễm trùng xoang cùng lúc mà tình trạng mất khứu giác cũng xảy ra, thì thường nó sẽ tự hết sau vài ngày. Bạn có thể sử dụng thuốc thông mũi không kê đơn trong thời gian ngắn để làm thông mũi dễ dàng hơn. Nhưng nếu tình trạng tắc nghẽn trở nên tồi tệ hơn hoặc không biến mất sau một vài ngày, hẳn bạn nên đến gặp bác sĩ. Có thể bạn bị nhiễm trùng và cần uống kháng sinh, hoặc có thể là do một tình trạng bệnh lý khác.

Bạn cần phải vệ sinh mũi của mình để loại bỏ các chất gây dị ứng và các chất nhầy ra khỏi không khí trong khoang mũi. Bạn có thể mua nước muối sinh lý đã được pha chế sẵn hoặc tự pha theo cách sau:

• Đổ 1 cốc nước cất hoặc nước máy đun sôi vào thùng mới rửa.
• Thêm 1/2 thìa muối và 1/2 thìa muối nở vào nước.
• Đổ hỗn hợp vào chai bóp hoặc ống tiêm y tế.
• Ngửa đầu ra sau.
• Nhỏ dung dịch vào một lỗ mũi, nhắm vào phía sau đầu, không phải đỉnh đầu.
• Để nó chảy ra lỗ mũi bên kia hoặc miệng của bạn.
• Lặp lại vài lần hàng ngày.

Nếu có khối u hoặc polyp, có thể cần phẫu thuật để xóa bỏ chúng và lấy lại khứu giác.

Nếu bạn có nghi ngờ rằng một loại thuốc đang ảnh hưởng đến khứu giác của bạn, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn và tìm hiểu xem có có các lựa chọn điều trị khác không ảnh hưởng đến khả năng ngửi của bạn không. Tuy nhiên, bạn không nên bao giờ ngừng dùng thuốc mà không có sự thảo luận trước với bác sĩ của bạn.

Đôi khi, một người sẽ không thể ngửi được mùi dễ chịu theo cách tự nhiên. Thậm trí, anosmia thường không thể điều trị được, đặc biệt là nếu nó do tuổi tác. Tuy nhiên, bạn có thể làm những việc để khỏi phải sống cùng việc không cảm nhận được mùi, và cũng an toàn hơn. Ví dụ, đặt đầu báo cháy và báo động khói trong nhà hay văn phòng của bạn, và cẩn thận hơn với thức ăn thừa. Nếu bạn có bất kỳ nghi ngờ gì về độ an toàn của thực phẩm, hãy tránh không ăn nó.

Nếu bạn đang hút thuốc, hãy dừng lại. Hút thuốc có thể làm cho các giác quan của bạn trở nên mơ hóa, kể cả khứu giác.

* Một vài cách tự nhiên để cải thiện tình trạng mất khứu giác

Ngoài các phương pháp y tế, có một số cách bạn có thể áp dụng tại nhà đó là Huấn luyện khứu giác – một phương pháp điều trị tự nhiên. Trong quá trình này, bệnh nhân sẽ ngửi một loạt bốn mùi hương mạnh có thể tìm thấy trong nhà của một người, hoặc ở dạng tinh dầu. Mỗi mùi hương sẽ được ngửi nhẹ nhàng trong 20 giây, quá trình này sẽ được lặp lại ba lần mỗi ngày trong 6 tuần. Cô ấy cũng nhắc nhở rằng cần phải có cam kết lâu dài để thấy được sự cải thiện.

Nếu muốn rèn luyện lại mùi hiệu quả thì hãy luyện tập bốn mùi liên tục mỗi ngày thay vì phân tán. Bạn cũng nên nhấn mạnh để tập trung vào mùi hương trong khoảng thời gian 20 giây.

Những vị thơm mạnh được đề nghị sử dụng để đào tạo khứu giác bao gồm: Cà phê, Hoa hồng, Cam quýt, Bạch đàn, Vani, Trầm hương, Chàm, Đinh hương, Bạc hà…

Trong quá trình luyện tập khứu giác, bạn có thể gặp phải những hương thơm bất thường không phải là những gì bạn thường ngửi. Điều này có thể bao gồm các mùi hôi như cao su đã cháy hoặc những chất thải cơ thể. Đó được gọi là anosmia. Chứng anosmia có thể kéo dài vài tuần hoặc lâu hơn nhưng thường là tạm thời.

Do mất khứu giác là biểu hiện của nhiều bệnh liên quan đến sức khỏe nên không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, vẫn có những cách để giảm nguy cơ mắc bệnh này:

• Tránh hóa chất và môi trường độc hại.
• Giữ gìn sức khỏe tránh bị cảm lạnh
• Đừng hút thuốc.
• Mặc đồ bảo hộ khi chơi các môn thể thao, vì chứng mất khứu giác có thể do chấn thương não.

Nguồn tham khảo: my.clevelandclinic.org, webmd.com, healthline.com